Dijitalleşme bu yüzyılı tanımlayan yegâne kavram. Peki ya her gün dakikalarımızı hatta saatlerimizi uğruna harcadığımız bu dijital dünyayı şekillendiren ilklere kim hayat verdi? Örneğin ilk tweeti kim attı ve içeriği neydi? Peki ya ilk elektronik postayı kim gönderdi dersiniz?
E-postanın, Facebook’un, Twitter’ın, Instagram’ın, YouTube’un olmadığı bir dünya size de hayal gibi geliyor mu? Peki, ama artık hayatımızın vazgeçilmezi haline gelen dijital dünyanın ilklerine dair bilgi dağarcığınız ne kadar geniş? Örneğin kaydedilen ilk alan adı (domain) hangisiydi? Kurucuları haricindeki ilk Facebook kullanıcısı kimdi? Peki ya webe yüklenen ilk fotoğraf? İlk arama motorunun ne olduğunu biliyor musunuz? Ya Amazon’da ilk satılan ürün? Hazırsanız dijital dünyanın ilklerine doğru kısa bir yolculuğa çıkıyoruz…
İlk arama motoru
Bugün arama motoru denildiğinde neredeyse hepimizin aklına ilk gelen haliyle Google oluyor. Ancak internet tarihinin ilk arama motoru sanıldığının aksine Google değil. Google’dan tam 8 yıl önce yani 1990 yılında kurulan “Archie”dir. McGill Üniversitesi öğrencilerinden olan Alan Emtage tarafından geliştirilen “Archie” internet tarihinin ilk arama motoru unvanına sahiptir. FTP arşivlerinde aranan dosyaları bulmak amacıyla Archie'ye hayat veren Alan Emtage, farkında olmadan bugünkü arama motorlarının hem atasını yaratmış hem de onlara ilham olmuştur. Archie, günümüzde sembolik de olsa hala aynı isim ve tasarımla işlevini sürdürüyor.
İlk e-posta
E-postayı günümüzde iş dünyasının alametifarikası olarak nitelendirebiliriz. İşi delege etmenize, paydaşlarınızla haberleşmenize yardımcı olan e-postalar artık iş dünyasının olmazsa olmazı. Hatta öyle ki e-posta icat edilmeden önce hayat nasıl şekilleniyordu çoğu zaman algılamakta bile güçlük çekiyoruz. Öyle ki verilere göre geçtiğimiz yıl 1 dakikada 190 milyon e-posta gönderilmiş. Evet, yanlış okumadınız 190 milyon! Peki, ama bugün milyonlarla ifade edilen e-postanın ilk göndericisi kimdi? Tarihin ilk e-postası 1971 yılında Ray Tomlinson tarafından gönderilmiştir. Bilgisayar programcısı Ray Tomlinson tarafından test amaçlı olarak gönderilen ilk e-postanın içeriği ise klavyenin en üst satırındaki harfler olan "QWERTYUIOP"tan oluşuyordu.
İnternete ilk yüklenen fotoğraf
İnternet tarihinin ilk web sayfası World Wide Web (WWW) projesi çerçevesinde 1191 yılında Tim Berners-Lee tarafından açıldı. Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN)’de NeXT marka bir bilgisayar aracılığıyla gerçekleştirilen sayfanın açılışı sonrasında yine aynı proje kapsamında ilk fotoğraf da açılıştan 1 yıl sonra yüklendi. Günümüzde milyonlarla ifade edilebilecek kadar çok sayıda fotoğrafın bulunduğu internete yüklenen ilk fotoğraf bir albüm kapağıydı. Les Horribles Cernettes isimli bir rock grubunun üyelerinin yer aldığı fotoğraf her ne kadar kalite olarak bugünkülerle kıyas kabul etmese de ilk olması bakımından önemli.
İlk banner reklam
Bugün özellikle pazarlama stratejilerinin ayrılmaz bir paçası olan banner reklamları ilk kez 1994 yılında hayatımıza girdi. Günümüzde bir web sitesine girdiğimizde en az birkaç tane gördüğümüz banner reklamları Joe McCambley tarafından yaratıldı. AT&T’nin sponsorluğunda hotwired.com sitesinde yayınlanan söz konusu banner, sanat müzelerinin reklamını yapıyordu.
İlk ticaret sitesi
Dünyanın en büyük e-ticaret sitelerinden olan Amazon, Cadabra adıyla Jeff Bezos tarafından 1994 yılında Washington, Bellevue’daki evinin garajında kuruldu. Bezos’un kitap satışı için kurduğu site ilk yıl bekleneni ne yazık ki veremedi. İlk kitabın satılması tam bir yıl aldı. Dolayısıyla ilk e-ticaret sitesinde satılan ürün ise bilim insanı Dougles Hofstadter tarafından yazılan Akışkan Kavramları ve Yaratıcı Analojiler: Düşüncenin Temel Mekanizmalarının Bilgisayar Modelleri adlı kitap oldu.
Cadabra adıyla kurduğu ilk online kitap satış sitesinin adını sonraki yıl Amazon olarak değiştiren Bezos’un şirketi kısa sürede dünyanın en bilinen ve en büyük online alışveriş sitesi haline geldi. Kısa sürede müzik CD’lerinden yazılımlara, araç gereçlerden oyuncaklara, spor donanımlarına ve hatta market ürünlerine kadar her şeyi satmaya başlayan Amazon, şu anda dijital pazarlamanın her alanına el atmış durumda.
İlk alan adı
Dünya üzerinde kayıt edilen toplam domain sayısı günümüzde 350 milyona yakın. Nasıl şaşırdınız değil mi? Üstelik bu rakama her gün yenileri ekleniyor. Peki, ama düşündünüz mü ilk domain neydi? Hemen cevap verelim ilk domain yani alan adı 1978 yılında kayıt altına alınmıştır. Bu ilk domain ise Symbolics isimli bir bilgisayar şirketinin symbolics.com adlı adresi olmuştur. Bu adres günümüzde de aktiftir.
İlk tweet
140 karakterlik mesajlarla dünyanın dört bir yanındaki insanların birbirleriyle anında haberleşmesini sağlayan mikroblog sitesi olarak yola çıkan Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey, 2006 yılında açtığı Jack adındaki Twitter profili üzerinden ilk tweetini paylaştı. Peki, ama Dorsey’in ilk tweeti ne miydi? Hemen cevap verelim: “twttr’ımı kuruyorum” Dorsey’in bu tweeti geçtiğimiz aylarda açık artırma yoluyla satışa çıkarıldı ve 2,5 milyon dolara satın alındı. Hâlihazırda 199 milyon aktif kullanıcıya sahip olan Twitter, 1.04 milyar dolar gelire sahip.
Facebook’un ilk kullanıcısı
Mark Zuckerberg, 2004 yılında dijital okul yıllığı şeklinde planladığı Facebook’u kısa sürede küresel çapta başarılı bir internet projesine dönüştürdü. İlk logosu Al Pacino’nun yüzü olan Facebook’un kayıtlı ilk üç kullanıcısı birer test hesabıydı. Facebook’a kayıtlı ilk insan profili de haliyle kurucusu olan Mark Zuckerberg oldu. Peki, ama Facebook’a kurucu olmadan ilk katılan kullanıcı kimdi dersiniz? Mark Zuckerberg’in oda arkadaşı Arie Hasit. Hâlihazırda Facebook’un aktif kullanıcı sayısı ise 2,7 milyar civarında.