Pek çok ebeveyn çocuklarının yaşının küçük olması ve bilişsel yetilerinin tam anlamıyla gelişmemesi nedeniyle onların çevresinde olup bitenden etkilenmeyeceklerini düşünürler. Hâlbuki bu düşünce bütünüyle yanlıştır. Zira çocuklar dünyaya ilk geldikleri andan itibaren çevresinde olup biteni zihinlerinde kodlarlar ve uygun koşullar oluştuğunda da bu deneyimler gün yüzüne çıkar. Peki, ama çocuğunun iyi bir psikolojiye sahip olması için neler yapmalısınız? Bu konuda da edebiyat dünyası yardımınıza koşuyor.
Her çocuk kendine özel bir mizaçla bu dünyaya gelir. Ama bazı genel geçer davranış kalıpları vardır ki tüm çocuklar üzerinde neredeyse benzer etkiler yaratır. Güvensizlik, şiddet eğilimi, kaygı ve benzeri davranış şekilleri büyük oranda öğrenilmiş tepkilerdir. Bu nedenle küçücük bir hareketinizin ve sözünüzün bile onların dünyasında fırtınalara sebep olduğunu bilerek yaşamalı, daha küçücük anlamaz savının arkasına sığınmamalısınız. Zira onlar çevresindeki tüm olayları beyinlerine kazırlar. Hatta yapılan araştırmalar bu sürecin anne karnında başladığını da ortaya koyuyor. Peki, ama ne yapmalıyım ki çocuğumun psikolojisi sağlam olsun diyorsanız bu kitaplar ve yazarları yardımınıza koşacak.
Çocuklar İçin Sevgi Dili/Ross Campbell
Tüm eserlerini anne, baba ve çocuk üzerine yapılandıran Ross Campbell’ın en bilindik kitabı Çocuklar İçin Sevgi Dili, alanında yazılmış en iyi kitaplardan biri olarak kabul edilir. Kitap, çocukların neden kimi zaman ebeveynlerinin ilgisini üzerine toplamak için her yola başvurduklarının kimi zaman ise neden onları yok saydıklarının, bir gün etrafıyla çok ilgiliyken diğer gün neden tamamen kayıtsız davrandıklarının cevaplarını bulma konusunda ipuçları sunuyor. Çocukların tavırlarının, davranışlarının ve gelişimlerinin, ebeveynlerin çocukla kurdukları ilişkiye bağlı olduğunun altını çiziyor. Kitapta vurgulanan bir diğer unsur da çocukların sevildiklerini hissettikleri zaman elinden gelen en iyi performansı sergiledikleri. Peki, ama siz bundan nasıl emin olabilirsiniz? Kitap okurlarına “Her çocuğun sevgi dili farklıdır ve sizin sevgi diliniz çocuğunuzunkiyle taban tabana zıt olabilir. Çocuğunuzun baskın sevgi dilini keşfedin ve onun duygularında ve davranışında yansımasını görebileceğiniz koşulsuz sevgi, saygı, minnet ve sorumluluk hislerini etkin bir şekilde aktarabilmek için neler yapabileceğinizi öğrenin” diyor.
Gerçekten Beni Duyuyor musun?/ Leyla Navaro
Kitap, kötü deneyimlerle sonuçlanan pek çok olayın temelinde insanların söyleneni işitmesi ama gerçek anlamda söyleneni anlamamasının yattığını anlatıyor. Sözcüklerin ardındaki anlam ve mesajları alamanın sonucunda yanıtların da yüzeyde kaldığına işaret eden kitap, bunun sonucunda iletişimin de kesintiye uğrayacağına hatta kimi zaman yanlış anlaşılmalar yüzünden ikili ilişkilerimizde telafi edilmesi güç yaralar açılmasına neden olacağına vurgu yapıyor. Bunu engellemenin tek yolunun doğru iletişim kurmayı bilmekten geçtiğine işaret eden kitap, doğru iletişim kurmanın yollarının ise öğrenilebilir olduğunu söylüyor.
Çocuğunuzu Yanlış Eğitiyorsunuz/ Christian Salzmann
18. yüzyılda yaşamış olan Christian Salzmann, tarafından yazılmış ve dünyanın pek çok diline çevrilmiş olan Çocuğunuzu Yanlış Eğitiyorsunuz adlı kitapta ebeveynlerin çocukları yetiştirirken yaptıkları hataları hikâyeler üzerinden anlatıyor. Yanlış ve birbiriyle çelişen eğitim yöntemlerinin çocuğun psikolojisine etki ettiğini bu nedenle de çocuktaki her hatanın, her yanlış hareketin, her şımarıklığın sebebini de anne-babanın kendi eylemlerinde aramaları gerektiğini söyleyen kitapta, çocuğa yanlış örnek olmak, onun bakımını ihmal etmek veya bu konuda aşırıya kaçmak, yapılan birtakım eğitim hataları en sık karşılaşacağınız konulardan birkaçını oluşturuyor.
Bütün-Beyinli Çocuk/ Daniel J. Siegel-Tina Payne Bryson
Hiç beklemediğiniz bir yerde, hiç beklemediğiniz bir anda geçirilen öfke nöbetleri, yazın kışlık kışın yazlık elbiseleri giyip sokağa çıkmak için var gücüyle direnme, arkadaşlarıyla oynamak yerine bir köşede sessizce sebepsiz ağlama… Okuyunca bile ruhunuzu daraltan ve ebeveynlerin hayatını çekilmez bir hale getiren bu olayların çıkış noktası aslında onların gelişen beyinleridir.
Nöro-psikiyatrist Daniel J. Siegel ve aile danışmanı Tina Payne Bryson tarafından kaleme alınan Bütün-Beyinli Çocuk adlı kitapta, yeni bilimsel veriler ışığında çocuk beyninin nasıl bağlantılar kurduğu ve olgunlaştığı ile ilgili çöküş ve çileden çıkma hallerinin gizemi çözülüyor. Karar verme ve dengeyi korumadan sorumlu olan “beynin üst katı”, yirmili yaşların ortalarına kadar gelişmeye devam eder. Özellikle küçük yaştaki çocuklarda sağ beyin ve onun duyguları, sol beynin mantığına hükmetmeye eğilimlidir. Çocuklarınızın kontrolden çıkması ya da öyle hissetmesi boşuna değil. Bu buluşları her gün uygulayarak bir taşkınlığı, kavgayı ya da korkuyu, çocuğunuzun beyni ile bağlantı kurabilmek ve hayati gelişimine katkıda bulunabilmek için bir fırsata dönüştürebilirsiniz.
Çocuğun Psikolojisi/Jean Piaget
Psikoloji alanına benzersiz katkılarıyla dünya çapında ün yapmış olan İsviçreli psikolog Jean Piaget, bilişsel gelişim üzerine yürüttüğü araştırmaları ve ürettiği teorileriyle çocuk psikolojisini farklı bir düzleme taşımıştır. Çalışmalarıyla bu alanda varlık gösterenlerin ilham kaynağı olan Piaget, eserleriyle yaşamın farklı alanlarına da etkide bulunmuştur. Piaget'in yaklaşık 40 yılını verdiği gelişim psikolojisi araştırmaları Çocuğun Psikolojisi adlı kitapta kendisi ve asistanı Barbel Inhelder tarafından açık bir şekilde sunuluyor. Bu sentez çalışma, çocuğun bilişsel gelişiminin her evresine ışık tutuyor.