El yapımı ayakkabı tutkunlarının vazgeçilmezi: R&R Kundura

R&R Kundura, kuruluşundan bu yana kısa bir süre geçmesine rağmen el yapımı ayakkabı tutkunlarının buluşma noktası hâline gelmeyi başardı. Kişiye özel üretimle ayakkabı dünyasına yeni ve farklı bir soluk kazandıran R&R Kundura’nın kuruluş hikâyesini ve üretim sürecini R&R Kundura ustalarından olan Mehmet Ölmez’den dinledik.

R&R Kundura; Koç Holding A.Ş. Şeref Başkanı Rahmi M. Koç ve Türkiye Golf Federasyonu Kurucu Başkanı, iş insanı Raif Bilir ortaklığıyla el yapımı, kusursuz ve benzersiz ayakkabılar üretmek üzere 2018 yılında kuruldu. İçinde bulunduğumuz hızlı üretim ve tüketim çağında hem eski gelenekleri yaşatmak hem de kişiye özel üretimle zanaatkârlık anlayışını yeniden diriltmek için emek veren R&R Kundura bugün yaklaşık 300 kişilik müşteri portföyüne Türkiye’nin en yetenekli üç ustası ile hizmet veriyor.

“Kalfamız Bayram Demir… Saya ustamız da Günay Akyok. Her iki ustamız da çocukluktan itibaren bu işin içindeler. Yaklaşık 40 yıldır bu mesleği icra ediyorlar. Verin Bayram Usta'nın eline kösele parçasını istenilen standart ve kalitede her türlü ayakkabı tabanını yapar. Günay Usta ise ayakkabının saya olarak adlandırılan üst kısmını hazırlar. Bir de ben varım. Dededen kalan, severek yaptığım bir meslek bu. Aşağı yukarı 12 yaşından beri bu mesleğin içindeyim. Ayakkabıların bir müze gibi titizlikle tasarlandığı atölyemizde, klasik el aletleri ve dünyanın en kaliteli derileriyle kişiye özel modeller tasarlıyor, atölyemizin yanı sıra www.edwards.com.tr ve Edwards mağazalarında satışa sunuyoruz” diyen R&R Kundura ustalarından Mehmet Ölmez ile el yapımı ayakkabı zanaatkârlığının inceliklerini konuştuk.



Moda dünyasında üretimin hızla seri ve tekdüze bir hâl aldığı günümüzde geçmişten gelen ince bir zanaatkârlık anlayışının sınırlı sayıdaki temsilcilerindensiniz. Bu durum, sizde ne gibi duygular uyandırıyor?
Dede mesleğini icra ediyorum ve mesleğimi gerçekten çok seviyorum. Mesleğinizi severek yaptığınız zaman işiniz yarı yarıya kolaylaşıyor ve daha güzel bir hâl alıyor. Sağ olsun bizi bu işe teşvik edenler var. R&R Kundura’da yaptığımız iş, yok olmak üzere olan bir mesleği tekrar diriltmek. Mesleğimiz çok meşakkatli ancak yıllarını bu işe vermiş bir ekip olarak ürünlerimizi müşterilerimizle buluşturduğumuzda bizden mutlusu yok, tüm yorgunluğumuz uçup gidiyor.

R&R Kundura çatısı altında her bir ayakkabının sizin gibi işinin ehli ustalar tarafından birer sanat eseri gibi büyük titizlikle imal edildiğini biliyoruz. Bir R&R Kundura ürününün sahibiyle buluşma yolculuğunu bize anlatır mısınız?
Kendi imal ettiğimiz ayakkabılardan müşterimizin ayağına göre özel üretim yaptığımız gibi müşterilerimizin isteğine göre bir fotoğrafla da süreci başlatabiliyoruz. Ben, Bayram Kalfa ve Günay Usta birbirimizin ne hissettiğini daha ölçü aşamasında anlarız. Bu yılların verdiği bir alışkanlık. İlk aşamada üç usta oturur, bu ayakkabıyı nasıl üreteceğimiz konusunda fikir alışverişinde bulunuruz. Modeli seçiyoruz, o model bizde yoksa modelini çıkarıyoruz. Deri seçimini yapıyoruz. Istampa ile elde kesiyoruz. Kesildikten sonra dikim aşamasına geçiyoruz. Sonrasında Bayram Kalfa kalıbı monte ediyor. Monte ettikten sonra alt köseleyi yapıştırma işlemi yapılıyor, ardından finisaj yani temizleme ile üretim sürecini bitiriyoruz.

Kişiye özel üretim kavramı ile tam olarak ne kastedildiğini bize ana hatlarıyla anlatabilir misiniz? Son dönemde gelen özel üretim talepleri ne yönde?
Türkiye’de ayak ölçüleri standartların dışındadır. Boy ile en arasında farklar var. Mesela boy 41 ise genişlik 43 bile olabiliyor. Bu durumdaki bir insanın normal piyasada üretilen, hazır bir ayakkabı giyme şansı yok. Giyerse de büyük bir ayakkabı giymesi gerekiyor çünkü ayağı rahat etmiyor. Bizi tercih etmelerinin bir sebebi de bu. Kişiye özel kalıp çıkarıp ayakkabı üretiyoruz. Örneğin; 41 numara giyiyordur müşteri, kontrpiyeden dolayı 43 numara ayakkabıya tekabül ettiği için müşterilerimize model seçimlerinde yol gösterebiliyoruz. Bazı müşterilerimiz vardır bağcıksız ayakkabı giymesi zordur. Ayağında şık durmayacaktır. Bu gibi durumlarda müşterilerimizi yönlendiriyoruz; "Şu model bağcıklı, şu detaylarla, şu renkte, şu yumuşaklıkta deri sizin için daha uygun olacaktır," diyebiliyoruz. Müşterimiz gelip karteladan deri seçtiğinde eğer seçtiği modele uygun değil ise "Bu deri sizin için daha uygun olur" şeklinde yönlendirmeler de yapıyoruz. Müşterilerimizin takım elbise giymesi nedeniyle daha çok klasik tarzda ayakkabılar tercih ediliyor. Son dönemde spor tarzda da rağbet gördüğümüzü söyleyebiliriz. 

Zamanın en önemli değer olduğu günümüzde, müşterilerinize özel ayak kalıbı hafızası oluşturarak bir sonraki siparişi için mağazalarınıza gelme zorunluluğunu da ortadan kaldırıyorsunuz. Müşterilerinizin bu uygulamanıza yönelik tepkileri nasıl?
Rahatlığını ve ayağa uygunluğunu ölçmek amacıyla demo ayakkabı da yapıyoruz. Müşterimizin istediği her türlü modeldeki kalıpları saklıyoruz ve onların dükkâna gelmesine gerek kalmadan bu kalıplara göre ayakkabı üreterek zamandan tasarruf etmelerini sağlıyoruz. Müşterilerimiz bu hizmetimizden oldukça memnun. Kilo almıştır mesela. Bu durum bir çeyrek, yarım numara büyütür ayağını. Kalıp değiştiğinde tekrar ölçü alıyoruz.

İyi bir ayakkabı için ustanın ne kadarlık bir zaman harcaması ve hazırlık aşamasında nelere dikkat etmesi gerekiyor? Ürünlerinizi kullananlar ayakkabılarının ömrünü uzatmak için nasıl bakım yapmalılar?
Ayakkabının en kolay kısmı giymesidir. Ayakkabı yapımı; emek isteyen, sanat ve sabır gerektiren bir iştir. Öncelikle ayakkabının oluşması için model ve ıstampa hazırlığı çok önemlidir. Ayakkabının modeli belirlendikten sonra ıstampası çizilip modeli kalıp üzerinde hazırlanır ve deri üzerinde kesim aşamasına getirilir. Istampa modeli hazırlanmış bir ayakkabının deri üzerinde kesilmesi ile modelin ana hatları oluşturulur. Hazırlık aşamasında dikkat edilmesi gereken en önemli aşamayı ölçü alma süreci oluşturur. Sabah 9:00’da alınan bir ölçü ile akşama doğru alınan ölçü arasında farklar vardır. Çünkü gün boyunca ayak şişer. Müşterilerimize ayak ölçülerini öğleden sonra saat 16:00-17:00 sularında vermelerini öneriyoruz. Yaklaşık 40 yıllık tecrübemizi ince işçilik ve zarif detaylar ile ürünümüze işleyerek günde yalnız bir çift ayakkabı üretebiliyoruz.

Ayakkabı kullanımında dikkat edilmesi gereken en önemli husus ise bir ayakkabının kesinlikle her gün giyilmemesi gerektiğidir. Ayakkabılar, bir gün giyilip iki gün istirahat ettirilmelidir. Yağmurlu bir havada giyildiği zaman da kalorifere dayamamak lazım. Ayakkabı çok ıslak ise bir gazete parçasını yuvarlayarak ayakkabının içine yerleştirip oda sıcaklığında kendiliğinden kurutmak gerekir.



El yapımı ayakkabıların seri üretimle üretilmiş olanlardan en belirgin farkları nelerdir? Tüketiciler sizce neden el yapımı ayakkabıyı tercih etmeliler?
Normal makine ayakkabısında çeşitli kalıplar vardır, ayakkabılar bu kalıplara göre yapılır. Bizde ise ayakkabılar belli kalıplara göre üretilmez. Öncelikle sizin ayağınızın kalıbı çıkarılır ve size özel ayakkabı üretilir. Üretimimizde ara numaralara da yer veriyoruz. Yükseklik farklarını ise kişiye özel yapıyoruz. Normal imalatta bunlar olmaz. El yapımı ayakkabının en önemli tercih sebebi rahatlıktır. Ayağınız rahat ise tüm bedeniniz rahat demektir. Bir de müşterimizin beğendiği ancak artık üretimi yapılmayan ve tamirinin de mümkün olmadığı ayakkabılar söz konusu olabiliyor. Bize getirdiği vakit o modeldeki ayakkabıyı yapıp müşterimize teslim edebiliyoruz.

Size göre iyi bir el yapımı ayakkabı ne gibi özelliklere sahip olmalı?
Öncelikle malzeme en mühimi. İkinci sırada kalıp seçimi geliyor. Akabinde de imalat aşamasındaki kalite önem kazanıyor. El yapımı iyi bir ayakkabının sac ayağını kalıp, model ve deri oluşturur. Ayakkabıcılıkta iç kalıp modeli çıkartmak en meşakkatli süreçlerden biri. Sıralama yapmamız gerekirse ilk sırada iç kalıp, ikinci sırada model, üçüncü sırada deri seçimi gelir. Bu üç ayaktan biri eksik olursa ayakkabının kalitesi düşer. Ayrıca saya dikimi de ustalık kadar önemlidir.

Röportajın tamamına Bizden Haberler dergisinin 507. sayısından ulaşabilirsiniz.