İklim dönüşümü: Taahhütler iddialı, finans kaynağı yetersiz

2050 yılına kadar 125 trilyona mal olması beklenen iklim dönüşümünün finanse edilmesi, çağımızın en önemli zorluklarından biri. Uzmanlara göre iklim dönüşümünde başarı elde etmek için kritik önemde üç finansal engelin aşılması gerekiyor.

Dünya Ekonomik Forumu, iklim dönüşümünde finansmanın harekete geçirilmesini etkileyen temel faktörleri ortaya koyan, Geçiş Dönemi Finansmanı Dönüşüm Haritası'nı yayınladı. Çin'deki Finans ve Ekonomi Merkez Üniversitesi'ne bağlı Uluslararası Yeşil Finans Enstitüsü (IIGF) ortaklığında hazırlanan çalışma çarpıcı sonuçlar ortaya koydu.

Dünya Ekonomi Forumu’na (World Economic Forum-WEF) göre iddialı taahhütlere rağmen, küresel finans sisteminin 2050 yılına kadar net sıfır iklim geçişini finanse etmek için gereken tahmini 125 trilyon doları sağlamakta yetersiz kaldı.

2030'dan sonra, 2050 iklim hedeflerine ulaşmak için geçiş finansmanına ihtiyaç olduğu belirten Dünya Ekonomi Forumu, başarılı bir iklim dönüşünün anahtarı olarak hidrojen gibi çığır açan karbonsuzlaştırma teknolojisinin ticari ölçekte benimsenmesini işaret ederek, “Geçiş finansmanı, yatırım açığını kapatmaya ve bu dönüşümü finanse etmeye yardımcı olabilir” değerlendirmesinde bulundu.  

Dünya Ekonomi Forumu’nun vurguladığı diğer konu başlıkları şöyle:

Hidrojen ve biyoyakıtlar gibi çığır açan teknolojiler ciddi şekilde yetersiz finanse ediliyor.
Yüksek maliyetler ve risklerin ise sermayenin ihtiyaç duyulan ölçekte ve hızda harekete geçirilmesini önemli ölçüde engelliyor.

Ayrıca, geçiş dönemi iklim finansmanı, karbon salınımı yüksek sektörlerdeki ekonomik faaliyetleri ve işletmeleri desteklemek için bir dizi finansal araç ve kurumsal düzenleme sunarak 2050 yılına kadar net sıfır karbon emisyonuna geçişi kolaylaştırmada önemli bir rol oynayacaktır.

İKLİM DÖNÜŞÜMÜ FİNANSMANININ HARİTASI

Geçiş Dönemi Finansmanı Dönüşüm Haritası, iklim geçiş finansmanını ölçeklendirmek için gereken çok sayıda finansal araç, raporlama ve planlama mekanizması ve politika programı hakkında ayrıntılı bir genel bakış sunarken aynı zamanda adil ve kapsayıcı bir net sıfır geçiş sağlamanın yollarıyla ilgili kılavuz niteliğinde. Net sıfır bir geleceği finanse etmek için sektörlerin, politika yapıcıların ve finansörlerin işbirliği içinde ele alması gereken konulara odaklanan Harita, özellikle üç zorluk üzerinde duruyor.

1. YEŞİL PRİMLER

Yeşil primler, fosil yakıt bazlı alternatiflere kıyasla yeşil teknolojiler ve ürünlerle ilişkili ek maliyetleri ifade ediyor. Günümüz ekonomisinde, hidrojen, Sürdürülebilir Havacılık Yakıtları (SAF) ve karbon yakalama, kullanma ve depolama (CCUS) gibi çığır açan dekarbonizasyon teknolojilerine yatırım yapmak, yüksek emisyonlu çözümlerden daha pahalıdır. Ancak bu konuda uygulanacak mekanizmaları var.

Yenilikçi geçiş finansmanı mekanizmaları: Çok Taraflı Kalkınma Bankaları ve kamu finansmanı net sıfır fırsatlarının riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu konuda, Dünya Ekonomi Forumu, karbonsuzlaştırma projelerinin finanse edilebilirliğini artırmak için kamu ve özel sermayenin en etkili şekilde nasıl harmanlanacağını gösteren dört finansman planı yayınladı.

H2 Green Steel gibi projeler, kamu ve özel finansörler arasındaki işbirliğinin karbonsuzlaştırma teknolojilerini finanse edilebilir fırsatlara dönüştürmek için ne kadar güçlü olabileceğini göstermektedir.

Talep taahhütleri: Alıcıların taahhütleri, karbonsuzlaştırma için yeni pazarların yaratılmasına olanak tanır. Örneğin, İlk Harekete Geçenler Koalisyonu, sıfır karbonlu ürün ve teknolojilere yönelik taahhütlerde 16 milyar dolarlık bir pazarın oluşmasını sağlamıştır.

Sağlam ve güvenilir offtake (alım) anlaşmaları: Hidrojen ve SAF projeleri için bankalar, finansman süresi boyunca mevcut maliyetleri desteklemek için yeterli gelirle birlikte, üretim kapasitesinin çoğunluğunu (minimum %75-80, bazı durumlarda daha da fazla) karşılayacak alım anlaşmasını şart koşmaktadır. Dolayısıyla, alım anlaşmaları karbonsuzlaştırma projesinin ticari uygulanabilirliğini belirlemektedir.

2. POLİTİKALAR VE TAKSONOMİLER

İklim finansmanı sermayesinin 125 trilyon dolarlık devasa miktara, projelerin hızlı ve geniş ölçekte finanse edilmesini sağlayan bir yatırım ortamı olmadan ulaşılamaz. Bu nedenle stratejik politika eylemi önemlidir.
Destekleyici politika çerçeveleri, yeşil dönüşüme yönelik açık ve uzun vadeli taahhütler, risk azaltma önlemleri ve özel piyasa katılımcılarının aktif katılımını sağlayarak hükümetler, sürdürülebilir bir ekonomiye doğru iklim geçişini yönlendirmede kilit bir rol oynayabilir.

Diğer taraftan, net sıfır çözümlerin riskini azaltmak için vergi teşvikleri ve kamu fonlarının sağlanması gibi programları benimseyen hükümetler, geçiş finansmanında bir artışa tanık olmuştur.
Hükümetlerin özel sermaye seferberliğini teşvik etmesinin bir diğer yolu da taksonomilerin oluşturulmasıdır. Taksonomiler, hangi ekonomik faaliyetlerin düşük karbonlu ekonomiye geçişi desteklediğini gösteren bir sınıflandırma sistemi olarak işlev görür.

3. İKLİM GEÇİŞ YOLLARI VE PLANLAMA

Geçiş yolları, endüstri dönüşümü için güvenilir bir yön sağlamayı, böylece piyasa katılımcılarına net sıfır yolculuğunun hedefleri ve kilometre taşları hakkında bilgi vermeyi ve geçiş finansmanının daha hızlı kullanılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.

Örneğin, Çin Demir ve Çelik Birliği tarafından yayımlanan Çelik Sektörü için Karbon Nötr Vizyonu ve Düşük Karbonlu Teknoloji Yol Haritası, çelik sektörünün çift karbon hedeflerine ulaşması için teknolojik geçiş yollarını tanımlamaktadır.

Finans kuruluşları ise geçiş planlamasını yaygınlaştırmaya odaklanmıştır. Geçiş planlarını ve stratejilerini ana hatlarıyla açıklayan şirketler, finans kuruluşlarının hedeflerini anlamalarını ve ilgili riskleri uygun şekilde yönetmelerini hedeflemektedir.