Temiz enerji yatırımları ilk kez fosil yakıtları geçecek

 Dünya genelinde yenilenebilir enerjiye olan talep her geçen gün artarken, bu yıl bir ilk yaşanacak. Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) Dünya Enerji Yatırımları raporuna göre, temiz enerjiye yapılan küresel yatırım 2023 yılında 1.7 trilyon dolara yükselecek ve ilk kez fosil yakıtlara yapılan yatırımı geçmiş olacak.
 
Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) Dünya Enerji Yatırımları raporu, dünyada enerji yatırımlarının hangi yöne doğru gittiğini net bir şekilde ortaya koyuyor. Rapora göre küresel bazda bu yıl enerjiye 2.8 trilyon dolarlık bir yatırım yapılacak. Bu yatırımların 1.7 trilyon dolarını ise temiz enerjiye yönelik yatırımlar oluşturacak. Böylece dünya tarihinde ilk kez yenilenebilir enerji, elektrikli araçlar, nükleer enerji, şebeke, depolama, düşük emisyon yakıtlar, verimlilik ve ısı pompaları başta olmak üzere temiz teknolojilere yönelik yapılan yatırımlar, fosil yakıtlara yapılan yatırımları geçmiş olacak.

Kömür, gaz ve petrol yatırımlarından oluşan fosil yakıt harcamalarının ise bu yıl 1.1 trilyon dolarda kalması bekleniyor.

Rapora göre temiz enerji yatırımlarının arkasındaki ivme, maliyetlerin, iklim ve enerji güvenliği hedeflerinin ve endüstriyel stratejilerin güçlü bir şekilde uyumlaştırılmasından kaynaklanıyor.

2021-2023 dönemine bakıldığında ise, yenilenebilir enerji ve elektrikli araçların artışının etkisiyle yıllık temiz enerji yatırımlarının, fosil yakıt yatırımlarındaki yüzde 15'lik artışa kıyasla yüzde 24 oranında artması bekleniyor. Ancak raporda, bu artışın yüzde 90'ından fazlasının gelişmiş ekonomilerden ve Çin'den geldiğine dikkat çekiliyor. Gelişmekte olan ülkelerdeki artışın henüz istenen seviyeye gelememesi, temiz enerji dönüşümünün küresel çapta gerçekleşmesi açısından önemli riskler oluşturuyor.
 
En büyük yatırım güneşe
 
Güneş enerjisinin başını çektiği düşük emisyonlu elektrik teknolojilerinin, elektrik üretimine yapılan yatırımların neredeyse yüzde 90'ını oluşturması bekleniyor. İşin son kullanıcı tarafında da durum çok farklı değil. Her geçen gün daha fazla tüketici elektrikle çalışan araçlara daha fazla ilgi gösteriyor. Örneğin küresel ısı pompası satışları 2021'den bu yana yıllık çift haneli büyüme kaydederken, elektrikli otomobil ve ticari araç satışlarındaki hızlı artışın bu yıl da sürmesi bekleniyor.

Öte yandan bu yıl 1,7 trilyon dolara ulaşması beklenen temiz teknoloji yatırımlarının 650 milyar dolarını yenilenebilir enerjinin oluşturacağı tahmin ediliyor. Bunun içinden de aslan payını 380 milyar dolarla güneş enerjisi yatırımları alacak. Elektrikli araçlara yapılacak yatırımların ise 130 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
 
1 dolar fosil yakıta, 1.7 dolar temiz enerjiye
 
Ham petrol ve doğal gaz harcamalarının ise 2023 yılında yüzde 7 artarak 950 milyar dolarla 2019 seviyelerine ulaşacağı öngörülüyor. Covid-19 pandemisi öncesine kıyasla daha fazla yatırım yapan az sayıdaki petrol şirketi ise çoğunlukla Orta Doğu'daki büyük ulusal petrol şirketleri. Birçok fosil yakıt üreticisi, yüksek akaryakıt fiyatları nedeniyle geçen yıl rekor kârlar elde etti, ancak bu nakit akışının çoğu geleneksel tedariğe geri dönmek yerine temettülere, hisse geri alımlarına ve borç geri ödemelerine gitti.
 
IEA İcra Direktörü Fatih Birol, raporla ilgili görüşlerini paylaşırken, önemli bir orana dikkat çekiyor: "Fosil yakıtlara yatırılan her bir dolar için şu anda yaklaşık 1.7 dolar temiz enerjiye gidiyor. Beş yıl önce ise bu oran bire birdi. Burada vereceğim en önemli örnek, güneş enerjisi yatırımlarının ilk kez petrol üretim yatırımlarını geride bırakacak olması."