Dünyanın en güçlü pasaportları neye göre belirleniyor?

Dünyada özgürce seyahat edebilmenin ve iş yapabilmenin en önemli kurallarından biri şüphesiz ki güçlü bir pasaporta sahip olmak. Vize engeline takılmadan gezebilmek ve iş yapabilmek için bazı ülkelerin doğal avantajları bulunuyor. Bu ülkelerin hangileri olduğunu yazının sonunda açıklayacağız ama önce bu güçlü pasaportların nasıl belirlendiğine bir bakalım.
 
 
Nomad Capitalist ve Henley gibi kurumlar düzenli olarak "en güçlü pasaportlar" listeleri yayınlarken genel olarak beş kritere bakıyorlar. Ancak bu kriterlerin her biri doğal olarak farklı ağırlıklara sahip.
 
Bir pasaportun gücü temelde bir ülkenin vatandaşlarına sunduğu seyahat özgürlüğüne dayalı olarak belirleniyor ve pasaport sahibinin belirli bir ülkeye vizesiz veya vize alarak seyahat edebileceği ülke sayısına göre değerlendiriliyor.
 
Genellikle pasaport gücü, bir ülkenin diplomatik ilişkileri, güvenlik durumu, ekonomik durumu ve uluslararası itibarı gibi faktörlere dayanarak son şeklini alıyor. Pasaport gücü bir ülkenin vatandaşlarının dünya genelinde seyahat edebileceği ülke sayısını yansıtırken, dünyanın değişen siyasi ve ekonomik dinamiklerine de bağlı olarak zamanla yukarı veya aşağıya hareket edebilir. Yayınlanan listeler genellikle belirli dönemlerdeki güncel vize muafiyeti anlaşmaları ve diğer faktörlerle güncellenir.
 
Sıralama 5 kriterle belirleniyor
 
Vergi ve göçmenlik danışmanlık firması Nomad Capitalist'e göre bir pasaport gücünü esas olarak vizesiz seyahatten alsa da toplamda beş kriter analiz edilerek sonuç belirleniyor. Toplam pasaport puanının yüzde 50'si vizesiz seyahatten gelirken, yüzde 20'si vergilendirme politikalarından, yüzde 10'u küresel algıdan, yüzde 10'u çifte vatandaşlığa sahip olmadan ve yine kalan yüzde 10 da kişisel özgürlüklerden geliyor.
 
Henley & Partners ise, Henley Pasaport Endeksini dünyanın 199 farklı pasaportunu, vatandaşların vizesiz erişebildikleri destinasyon sayısına göre sıralıyor. Bu sıralamayı yaparken de Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği'nin (IATA) verilerinden yararlanıyor. 19 yıldır bu sıralamayı yapan şirket, güncellemeyi daha önce yılda dört kez yaparken, artık aylık olarak güncelliyor.
 
Ülkeler vizesiz ziyaret edebildikleri her destinasyon için - 227 üzerinden - bir puan alıyor. Bu puan, vatandaşların varışta vize, ziyaretçi izni ya da elektronik seyahat yetkisi (ETA) alabildiği destinasyonlar için geçerli.
 
Vizenin gerekli olduğu ya da pasaport sahibinin yola çıkmadan önce devlet onaylı bir e-vize almak zorunda olduğu destinasyonlar için puan verilmiyor.
 
Listede göze çarpan değişiklikler
 
Nomad Capitalist'in listesine göre bu yılki sıralamanın zirvesinde İsviçre yer alırken, onu İrlanda ve Portekiz takip etti.
 
Kurumun araştırma ekibine göre, İrlanda'daki kurumlar vergisi değişikliği bu ülkenin üst sıralara çıkmasında önemli rol oynarken, Portekiz de kişisel özgürlük hariç tüm alanlarda İrlanda ile başa baş giderek istikrarlı konumunu sürdürdü. Geniş vizesiz seyahat seçenekleriyle tanınan Finlandiya, küresel erişilebilirliğin önemini vurgulayarak dördüncü sırada yer aldı.
 
Listede göze çarpan bir diğer değişiklik Birleşik Arap Emirlikleri'nden kaynaklandı. Araştırma ekibine göre BAE 2023'te 1 numaraydı ancak bu yıl Hollanda, Almanya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerle birlikte altıncı sıraya geriledi. Düşüşün, BAE vergi politikasında yapılan ve yabancı şirket sahibi yerleşikler de dâhil olmak üzere yurtiçi ve yurtdışı şirket sahiplerini etkileyen bir değişiklikten kaynaklandığı belirtildi.
 
Ekibe göre Bulgaristan izlenmesi gereken bir ülke. Bulgaristan'ın pasaportunun iki yıl içinde endekste 42. sıradan 32. sıraya yükselmesinin büyük ölçüde Mart ayı sonunda Avrupa'nın Schengen bölgesine girecek olmasından kaynaklandığı belirtildi.
 
Listeye göre dünyanın en güçlü 20 pasaportu şöyle sıralandı:
 
1- İsviçre
2- İrlanda
3- Portekiz
4- Lüksemburg
5- Finlandiya
6- Birleşik Arap Emirlikleri
7- Hollanda
8- Norveç
9- Almanya
10- Yeni Zelanda
11- İzlanda
12- İtalya
13- Yunanistan
14- İsveç
15- Çek Cumhuriyeti
16- Malta
17- İngiltere
18- Belçika
19- Danimarka
20- Fransa