Haftada 25 dakika egzersiz bilişsel gerilemeyi önlemeye nasıl yardımcı olabilir?

Haftada 25 dakika orta düzeyde egzersiz yapmak (günde dört dakikadan daha az bir süreye eşdeğer) beyni güçlendirmek ve bilişsel gerilemeyi önlemeye yardımcı olmak için geçerli bir strateji olabilir.
 
Journal of Alzheimer's Disease dergisinde yayınlanan ve yaşları 18 ile 97 arasında değişen 10.000'den fazla sağlıklı erkek ve kadın üzerinde beyin MR'ı çekilen yeni bir çalışmanın sonucu, fiziksel egzersizle bilişsel gerilemeyi engellemek arasında önemli bir bağlantıya işaret ediyor. Araştırmacılar, yaştan bağımsız olarak, haftada en az 25 dakika orta düzeyde egzersiz yapanların, yaşlandıkça hacim kaybetme eğiliminde olan düşünme ve hafıza ile ilgili alanlarda daha büyük beyin hacimlerine sahip olduklarını buldular.
 
Louis'deki Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde öğretim görevlisi ve çalışmanın ana yazarı olan Cyrus A. Raji, beyin sağlığı üzerinde faydalı bir etki elde etmek için gerekli olan düşük fiziksel aktivite eşiği nedeniyle verileri "şaşırtıcı" olarak nitelendiriyor. Raji, araştırma ile ilgili şu ifadeleri kullanıyor:
 
"Yaşa bağlı beyin hacmi kaybı süreci nispeten insanlara özgü gibi görünüyor. Bir kişinin 30 yaşından sonra yılda %0,2'lik bir hacim kaybıyla başladığı ve 60 yaşına kadar yılda %0,5'e yükseldiği, Alzheimer'da ise yılda %4'e ulaştığı tahmin ediliyor. Yaşa bağlı beyin hacmi kaybı, bilişsel verimlilik kaybını da beraberinde getiriyor. Bu bozulmayı önleyecek ilaçlara sahip olmadığımızı göz önünde bulundurursak, bu çalışmanın sonuçları önemlidir.
 
Mevcut halk sağlığı tavsiyeleri haftada 150 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite önerse de çalışmamız cesaret vericidir çünkü daha fazla insanın ulaşması daha kolay olan daha düşük fiziksel aktivite eşikleri, yine de beyin sağlığı için potansiyel faydalar taşıyabilir."
 
İspanya Nöroloji Derneği (SEN) Başkanı Jesús Porta Etessam'a göre, bu çalışmadan elde edilen veriler, orta düzeyde ve sürekli fiziksel egzersizin bilişsel bozulmayı önleyebileceğini belirten önceki tüm bulguları ve tüm hipotezleri güçlendiriyor. Nörolog, fiziksel egzersizle ilişkili beyin hacmindeki artışın daha fazla sayıda sinaptojenezden (İki sinir hücresinin birbiriyle iletişim kurması) kaynaklanabileceğine inanıyor: "Bu çalışmanın önemli bir yanı, egzersiz yapan katılımcıların aynı kalırken diğerlerinin beyninin köreldiğini değil, ilkinde beyin hacminin gerçekten arttığını göstermesidir" diye ekliyor.
 
Pasqual Maragall Vakfı'na bağlı Barcelonaβeta Beyin Araştırma Merkezi (BBRC) Nörogörüntüleme Grubu Başkanı Juan Domingo Gispert, araştırma verilerinin "akla yatkın" olduğunu belirtiyor, ancak bu tür ilişkilendirme çalışmalarının çoklu yorumlara tabi olduğuna inanıyor. "Egzersizin daha büyük beyin hacmine neden olduğu düşünülebilir, ancak bunun tam tersini de düşünebilirsiniz. Daha iyi korunmuş bir beyne sahip olanlar için fiziksel egzersiz yapmak daha kolaydır, çünkü daha sağlıklıdırlar. O zaman nedenselliğin yönü tam tersi olacaktır. En sağlam sonuçlar, yaklaşık bir düzinesi yayınlanmış olan klinik çalışmalardan elde edilmektedir."
 
Bunlardan biri, 2021 yılında Barselona Üniversitesi Sinir Bilimleri Enstitüsü'nden araştırmacılar tarafından gerçekleştirildi ve Frontiers in Aging Neuroscience dergisinde yayınlandı. Bu durumda da sonuç aynıydı: "Sonuçlarımız, egzersizin enflamasyonu ve beyin hacmini etkilemek için umut verici bir yaklaşım olduğunu gösteriyor."
 
Fiziksel egzersiz ve Alzheimer
 
San Carlos Hastanesi Nöroloji Bölümü Porta Etessam da "Alzheimer'ın ilerlemesini değiştirmede bir miktar etkinlik gösteren ilk ilaçların kullanıma sunulmasını beklerken, hastalarda hafif bilişsel bozukluğu önleyen bir ilaç yok. Ancak nörodejeneratif bir hastalıkla ilişkili olan bu bilişsel bozulmayı geciktirebilecek önlemlerimiz var ve bunlardan biri, Akdeniz diyeti, aktif bir sosyal yaşam veya ruh sağlığı bakımı ile birlikte, orta düzeyde ve sürekli fiziksel egzersizdir. Dolayısıyla, haftada 25 dakikanın beyin hacmini artırabileceği ve dolayısıyla teorik olarak gelecekteki bilişsel gerileme riskini azaltabileceği söylenirse, ofise gitmek için dört kat tırmanmanın ya da taksiye binmek yerine yürümenin hiçbir maliyeti yoktur" açıklamasını yaptı.
 
O halde fiziksel egzersiz Alzheimer'a karşı bir tür önleyici ilaç görevi görebilir mi? "Araştırmamıza göre, iyileşen bölgelerin hastalığın gelişimi için önemli olanları içermesi, fiziksel aktivitenin beyin sağlığını korumak ve gelecekte hafıza kaybı riskini azaltmak için önemli bir yol olabileceğini düşündürüyor" diye yanıtlıyor Raji. Ancak bu görüş, egzersizin kardiyovasküler düzeydeki etkisi konusunda hiçbir şüphesi olmayan, ancak Alzheimer'ın daha moleküler, spesifik düzeyi konusunda o kadar emin olmayan Juan Domingo Gispert tarafından tam olarak paylaşılmıyor.
 
"Fiziksel egzersizin bunamaya karşı koruyucu bir faktör olduğu kabul ediliyor, ancak mekanizmanın ne olduğu çok net değil. Şüphesiz bunun daha çok kardiyovasküler sağlığın iyileştirilmesiyle ilgisi var. En yaygın demans Alzheimer'dır ve vakaların üçte birini önleyen risk faktörleri çoğunlukla kardiyovasküler kökenlidir (hipertansiyon, hiperkolesterolemi ve hareketsiz yaşam tarzı gibi)," diyor Biyokimyasal ve Biyofizik Araştırma İletişimi (BBRC) sözcüsü. Aslında, İspanya Ulusal Kardiyovasküler Araştırma Merkezi'nden (CNIC) araştırmacılar tarafından The Lancet Healthy Longevity'de yayınlanan ve Gispert'in başkanlığını yaptığı yeni bir çalışma, kardiyovasküler hastalığın ana nedeni olmasının yanı sıra, aterosklerozun (arterlerde yağ birikimi) Alzheimer hastalarının tipik beyin değişikliklerinde de rol oynadığını gösterdi. Bu da aterosklerozu olan asemptomatik kişilerin bu hastalığın etkilerine karşı daha savunmasız olacağı anlamına gelebilir.