Kanserle mücadeleyi destekleyen 10 yeni gelişme

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre kanser hastalığı yılda yaklaşık 10 milyon insanın ölümüne yol açıyor ve küresel çapta önde gelen ölüm nedenlerinden biri. Bilim insanları kansere karşı mücadelede yoğun bir çaba gösterirken, son yıllarda önemli adımlar atılıyot. Özellikle yapay zekanın tıpta kullanımın yaygınlaşmaya başlaması ve yeni teknolojiler, önümüzdeki dönem için insanlığın umutlarını artırıyor.
 
Son yıllarda yapılan çalışmaları derleyen Dünya Ekonomik Forumu, öne çıkan 10 yeni gelişmeyi listeledi. İşte kanserle mücadeleye yardımcı olacak gelişmeler:
 
1- 18 erken evre kanseri tanımlamak için test
 
ABD'deki araştırmacılar 18 erken evre kanseri tespit edebileceklerini söyledikleri bir test geliştirdiler. Novelna'nın testi, alışılagelmiş yöntemler yerine hastanın kan proteinini analiz ederek çalışıyor. Halihazırda kanser teşhisi konmuş 440 kişi üzerinde yapılan bir taramada test, erkeklerde 1. evre kanserlerin %93'ünü, kadınlarda ise %84'ünü doğru bir şekilde tespit etti. Araştırmacılar bulguların "toplum genelinde uygulanabilecek uygun maliyetli, yüksek doğruluk oranına sahip, çoklu kanser tarama testinin önünü açtığına" inanıyor. Ancak henüz erken. Bu kadar küçük bir örneklem taraması ve eşlik eden durumlar hakkında bilgi eksikliği nedeniyle test şu anda daha çok "kanserin erken teşhisine yönelik yeni nesil tarama testlerinin geliştirilmesi için bir başlangıç noktası" niteliğinde görünüyor.
 
2- Yedi dakikalık kanser tedavisi aşısı
 
İngiltere Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS), aynı ilacın intravenöz infüzyon (ilaçların bir iğne veya kateter yoluyla doğrudan bir damara uygulanması) yoluyla verilmesi için bir saate varan mevcut süre yerine, uygulanması sadece yedi dakika süren bir kanser tedavisi enjeksiyonunu dünyada ilk kez kullanacak. Bu sadece hastalar için tedavi sürecini hızlandırmakla kalmayacak, aynı zamanda tıp uzmanları için de zaman kazandıracak. Söz konusu ilaç akciğer ve meme gibi kanserleri tedavi ediyor ve İngiltere'de şu anda ilacı damardan alan 3.600 NHS hastasının çoğunun artık aşıya geçmesi bekleniyor.
 
3- Hassas onkoloji
 
Genetron Health'in CEO'su Sizhen Wang, Dünya Ekonomik Forumu için kaleme aldığı blog yazısında hassas onkolojinin "kanseri yenmek için en iyi yeni silah" olduğunu söylüyor. Bu, bireysel hastalarda kanser tümörlerinin genetik yapısının ve moleküler özelliklerinin incelenmesini içeriyor. Hassas onkoloji yaklaşımı, kanserin büyümesine ve yayılmasına neden olabilecek hücrelerdeki değişiklikleri tanımlayarak kişiselleştirilmiş tedavilerin önünü açıyor. Bir Ulusal Sağlık Hizmeti girişimi olan 100.000 Genom Projesi, Birleşik Krallık'taki kanser hastalarından alınan 13.000'den fazla tümör örneği üzerinde çalışmış ve etkili tedaviyi daha doğru bir şekilde belirlemek için genomik verileri başarılı bir şekilde entegre etmiştir. Hassas onkoloji tedavileri, kemoterapi gibi genel tedavilerin aksine hedefe yönelik olduğundan, sağlıklı hücrelere daha az zarar verilmesi ve sonuç olarak daha az yan etki görülmesi anlamına gelebilir.
 
4- Yapay zeka kanserle savaşıyor
 
Hindistan'da Dünya Ekonomik Forumu ortakları, kanser tedavisini dönüştürmek için yapay zeka (AI) ve makine öğrenimi gibi gelişmekte olan teknolojileri kullanıyor. Örneğin, yapay zeka tabanlı risk profili oluşturma, meme kanseri gibi yaygın kanserlerin taranmasına yardımcı olarak erken teşhisin yolunu açabilir. Yapay zeka teknolojisi, görüntüleme uzmanlarının bulunamayabileceği yerlerde kanserleri tanımlamak için röntgenleri analiz etmek için de kullanılabilir.
 
5- Daha fazla tahmin yeteneği
 
Akciğer kanseri ABD'de her yıl en ölümcül diğer üç kanser türünün toplamından daha fazla insanı öldürüyor. Hastalığın erken evrelerini yalnızca X-ışınları ve taramalarla tespit etmek oldukça zor olsa da MIT bilim insanları, düşük doz BT taraması yoluyla bir kişinin akciğer kanserine yakalanma olasılığını altı yıla kadar önceden tahmin etmek için bir yapay zeka öğrenme modeli geliştirdi. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, karmaşık görüntüleme verileri kullanılarak eğitilen 'Sybil', hem kısa hem de uzun vadeli akciğer kanseri riskini tahmin edebiliyor. Araştırmanın eş yazarı Jeremy Wohlwend, "İnsanlar olarak kanserin nerede olduğunu tam olarak göremesek de, modelin hangi akciğerde kanser gelişeceğine dair bir miktar tahmin gücüne sahip olabileceğini gördük" dedi.
 
6- Kanserin DNA'sındaki ipuçları
 
Bilim insanları, İngiltere'deki Cambridge Üniversitesi Hastanelerinde 12.000 hastadan alınan kanser tümörlerinin DNA'larının kanserin nedenleri hakkında yeni ipuçları ortaya çıkardığını söylüyor. Onkologlar, genomik verileri analiz ederek her bir kişinin kanserine katkıda bulunan farklı mutasyonları tespit ediyor. Örneğin, sigara ya da UV ışığına maruz kalma ya da hücrelerdeki iç arızalar. Bilim insanları, bunların "suç mahallindeki parmak izleri" gibi olduğunu ve daha fazlasının bulunduğunu söylüyor. Cambridge Onkoloji Bölümü'nden çalışma yazarı Dr. Andrea Degasperi, "58 yeni mutasyon imzası ortaya çıkardık ve kansere ilişkin bilgilerimizi genişlettik" diyor.
 
7- Sıvı ve sentetik biyopsiler
 
Biyopsiler doktorların kanseri teşhis etmelerinin ana yoludur ancak süreç dokulara zarar verebilir. Vücuttan bir doku bölümünün çıkarılmasını içeren bu yöntem yerine kullanılabilecek olan sıvı biyopsilerin, kan örneklerinin kanser belirtileri açısından test edilebildiği daha kolay bir yöntem olarak ifade ediliyor. Sentetik biyopsiler de kanser hücrelerini hastalığın en erken aşamalarında kendilerini göstermeye zorlayabilen bir başka yenilik olarak görülüyor.
 
8- CAR-T-hücre tedavisi
 
Bağışıklık hücrelerinin kanser hücrelerini avlamasını ve öldürmesini sağlayan bir tedavinin lösemi hastaları için başarılı olduğu açıklandı. CAR-T-hücre tedavisi olarak adlandırılan tedavi, kanser hastalarından T hücreleri adı verilen bağışıklık hücrelerinin alınmasını ve genetik olarak değiştirilmesini içeriyor. Değiştirilen hücreler daha sonra kimerik antijen reseptörleri (CARs) adı verilen proteinler üretir. Bunlar kanser hücrelerini tanır ve yok edebilir. Nature dergisinde, Pennsylvania Üniversitesi'ndeki bilim insanları CAR-T-hücre tedavisiyle tedavi edilen ilk kişilerden ikisinin 12 yıl sonra hala remisyonda (kronik hastalığı devam etmesine karşın hastalık aktivitesinin bulunmadığı durumlar) olduğunu duyurdu.
 
9- Pankreas kanseriyle mücadele
 
Pankreas kanseri en ölümcül kanserlerden biridir. Yayılmaya başlamadan önce nadiren teşhis edilir ve beş yıl içinde hayatta kalma oranı %5'ten azdır. California Üniversitesi San Diego Tıp Fakültesi'nde bilim insanları, yapılan bir çalışmada erken pankreas kanserlerinin %95'ini tespit eden bir test geliştirdi. Nature Communications Medicine dergisinde yayınlanan araştırma, hücre dışı veziküllerdeki (hücreler arasındaki iletişimi düzenleyen parçacıklar) biyobelirteçlerin pankreas, yumurtalık ve mesane kanserini I. ve II. evrelerde tespit etmek için nasıl kullanıldığını açıklıyor.
 
10- Meme kanseri riskini azaltacak bir tablet
 
Kadınların meme kanserine yakalanma olasılığını yarıya indirebilecek bir ilaç İngiltere Ulusal Sağlık Servisi (NHS) tarafından test ediliyor. İlaç, İngiltere'de en yaygın kanser türü olan meme kanserine yakalanma riski en yüksek olan yaklaşık 300.000 kadının kullanımına sunulacak. Anastrozol adlı ilaç, aromataz enzimini bloke ederek kadınların ürettiği östrojen seviyesini azaltıyor. NHS İcra Kurulu Başkanı Amanda Pritchard, "Bu, NHS'de daha fazla hayat kurtarmak ve iyileştirmek için yeni kullanımlarda mevcut ilaçların tam potansiyelini gerçekleştirmemize yardımcı olacak dünya lideri yeni bir program aracılığıyla yeniden tasarlanan ilk ilaçtır" dedi.