Türk ulusunun bağımsızlık ve mevcudiyet mücadelesi verdiği Kurtuluş Savaşı’nda, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları adeta tarihin akışını değiştirdi. Tüm cihanı dize getiren savaş sonrasında bir milletin yeniden tayin edilen kaderi, Cumhuriyetin ışığıyla birlikte aydınlandı. Bu uğurda hürriyete açılan duraklar ise apayrı bir öneme sahipti…
Hürriyet, bağımsızlık ve aydınlığın bu topraklardaki miladı 29 Ekim 1923. Mustafa Kemal’in önderliğinde verilen kurtuluş mücadelesi, o akıllara kazılı “Efendiler, yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz” cümlesinin söylendiği akşama dek Anadolu’da yanan bir özgürlük ateşinin, uzun yılların, acıların ve emeklerin sonucu bir zaferi anlatıyor. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda özellikle Anadolu şehirlerinin payı oldukça büyük. 1800’lerin ikinci yarısında ve 1900’lerin başlarında Osmanlı Devleti’nin baskıcı yönetim biçimine muhalif aydınların, Jön Türklerin ve ardından İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin yakmaya başladığı bağımsızlık ateşi, Birinci Dünya Savaşı sonrası Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Millî Mücadele adıyla bir özgürlük hareketi hâlinde büyük şehirlerden Anadolu’nun dört bir yanına yayılıyor.
Bugün 29 Ekim 2021’de Cumhuriyet Bayramımız, bizlere ülkemizin çağdaşlığa, bağımsızlığa ve halk yönetimine verdiği önemi, bu yolda yaşanan acıları, kararlılık ve azmi her zamankinden daha çok hatırlatıyor. Biz de bugün bu yazımızda, bağımsızlığa ve cumhuriyetin ilanına doğru giden yolda her biri emeklerini hürriyet için ortaya koymuş önemli şehirlere, Kurtuluş Savaşı’nın kahraman duraklarına doğru bir yola çıkıyoruz.
Mücadelenin ilk kıvılcımı: Samsun
Cumhuriyetin ilanına uzanan mücadele sürecinde Samsun, Millî Mücadele’nin başlangıç noktası olarak büyük önem arz etmekte. 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Atatürk’ün Bandırma Vapuru ile Samsun’a çıkışı, Millî Mücadele ateşinin ilk adımı olarak kayıtlara geçmiştir. Dolayısıyla Samsun’da da bu görkemli anıyı yaşatan pek çok lokasyon bulunmakta. Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a ilk ayak bastığı yer olan ve ardından İlk adım olarak adlandırılan bölgedeki Tütün İskelesi, ziyaret edilecek ilk duraklardan biri. Tütün İskelesi’nde Atatürk ve arkadaşlarının heykellerini ve 1981-82 yıllarında heykeltıraş Hakkı Atamalı tarafından yapılmış İlkadım Anıtı’nı ziyaret edebilirsiniz. Bu iskeleden Kurtuluş Bulvarı’nı takip ettiğinizde ise Mustafa Kemal’in Samsun’da geçirdiği vakitte konakladığı, eskiden otel olarak kullanılan 1902 yılında inşa edilmiş yapıya ulaşıyorsunuz. Bugün Gazi Müzesi olarak ziyaret edilebilen yapı, Mustafa Kemal Atatürk’e dair kişisel eşyaları, heykelleri, belgeleriyle oldukça kapsamlı ve etkileyici bir müze. Samsun’a çıkışın simgesi Bandırma Vapuru, aslına tamamen sadık kalınarak yapılmış bir replikasıyla da müze olarak ziyaretçilerini bekliyor. 2003’te ziyarete açılan Bandırma Vapuru, şehrin doğu kıyılarında Doğupark’ın hemen yanında konumlanıyor.
Millî Mücadele’nin başladığı yer olan Samsun’da görülmese olmaz diyeceğimiz bir diğer durak ise Atatürk Parkı’ndaki bronz Atatürk heykeli. Mustafa Kemal Atatürk’ün at üzerinde tasvir edildiği bu meşhur heykel, bir diğer adıyla Onur Anıtı, 1931 yılında Avusturyalı heykeltraş Heinrich Krippel tarafından yapılmış, oldukça büyük boyutlu bir eser. 4 yüzeyli kaidesinin iki yüzeyinde kabartmaların iki yüzünde de yazıların olduğu heykel şehrin de simgelerinden biri hâlini almış. Samsun’un merkezinden biraz uzakta Havza ilçesinde bulunan Atatürk Evi de ziyaret edilebilecek adreslerden bir diğeri. Bu evin Cumhuriyetin ilanı anlamındaki önemi ise, Mustafa Kemal’e ait yatak odasının duvarında Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanlığı Forsu’nun bulunması.
Zaferin son dönemeci: Afyonkarahisar
Sakarya Meydan Muharebesi’nin kazanılması ardından Kurtuluş Savaşı’nın son evresini belirleyen Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nin en önemli lokasyonlarından biri, termalleriyle bilinen ve köklü bir tarihe sahip olan Afyonkarahisar şehrimiz. Afyon’da Kurtuluş Savaşı’nın anısını yaşatan en önemli bölge ise Büyük Taarruz’a sahne olan ve 1981 yılında millî park ilan edilen Başkomutanlık Tarihi Millî Parkı. Parkın içerisinde Mustafa Kemal’e dair ikonik bir tasvir olan Kocatepe Anıtı ve Kitabesi, Büyük Taarruz Şehitliği mücadelenin hem görkemli hem acı anılarının saygıyla anılacağı noktalar. Büyük Taarruz kararına alındığı yer ise 1914’te belediye binası olarak inşa edilen ve 1985’te ziyarete açılan Zafer Müzesi.
Cumhuriyetin karargâhı: Ankara
Başkentimiz Ankara, Millî Mücadele Dönemi’nin de en önemli lokasyonlarından birisiydi. Türkiye Cumhuriyeti Büyük Millet Meclisi’nin ilk yapılarının kurulduğu şehirde bugün bu yapılar müze olarak ziyaret edilerek bir dönem keşfe çıkılabilir. 23 Nisan 1920 ile 15 Ekim 1924 tarihleri arasında kullanılan I. Meclis binası, ilk olarak 1915 yılında projelendirilmiş, bir süre sonra 1920’de tamamlanarak kullanıma açılmış bir yapı. Ulus Meydanı’nda konumlanan, Ankara’ya has andezit taşıyla inşa edilmiş olan bina, restore edilerek 1980’lerde Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak ziyarete açılmış.
Kurtuluş Savaşı Müzesi’nin yani I. Meclis binasının hemen yanında da ilk meclisin binasının hacmi yeterli gelmediğinde inşa edilen ikinci meclis binası konumlanıyor. İlki gibi bu yapı da Birinci Ulusal Mimarlık Akımı içerisinde yer almaktadır. Bugün Cumhuriyet Müzesi adıyla ziyaret edilebilen yapıda döneme dair fotoğraflar, kanun ve karar gibi belgeler, eşyalar incelenebilir. Ayrıca Mustafa Kemal Atatürk’ün 10. Yıl Nutku’nu okuduğu mikrofon da müzenin önemli parçaları arasında. Başkentin Millî Mücadele’deki hatıraları ve anıt mekânları saymakla bitmeyecektir. Fakat diğer şehirlere geçmeden Ankara’daki bir diğer önemli lokasyonu da saymak gerekir. TCDD Ankara Garı kompleksi bünyesinde yer alan Direksiyon Binası, 1919’da Mustafa Kemal Atatürk’ün Ankara’ya gelişinde Başkomutanlık Karargâhı ve konut olarak kullandığı binadır. 1892 yılında inşa edilen bina, bugün Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi olarak ziyaretçilere Millî Mücadele’nin ve Mustafa Kemal’in aziz hatırasını yâd etme olanağı sunuyor.
https://www.seturday.com'dan alınmıştır.