Çok iyi bir fikriniz var ancak beklediğiniz ilgiyi yaratmadı mı? Etkileyici bir hikayeniz var ancak yeterince dikkat çekmedi mi? Sadi Şirazi’nin dediği gibi “Yanlış üslup doğru sözün celladıdır.” Belki de kullandığınız anlatım yöntemlerini değiştirmeniz gerektiğinin henüz farkında değilsiniz. Peki konuşmalarda ve sunumlarda kendinizi nasıl bir yıldız haline getirebilirsiniz hemen bir göz atalım.
Yapılan bilimsel araştırmalara göre insanların karşılarındaki kişileri etkilemeleri için gerekli süre yalnızca 10 saniye! Evet, yanlış okumadınız. Bu kısıtlı zaman dilimi içerisinde de karşısında bulunduğunuz topluluğun ilk dikkat ettiği şeylerin başında ise fiziksel görüntünüz, kılık kıyafetiniz ve en önemlisi de konuşmanız geliyor.
Bu bahsedilen üç etkiden ikisinin ağırlığı pandemi süreciyle beraber biraz daha azaldı.Özellikle hayatın online ortamda yaşanmaya ve bu duruma tüm dünyanın kısa sürede adapte olmasıyla birlikte fiziksel görünüş ve kılık kıyafet biraz daha geri planda kaldı. Bunun tam aksine nasıl bir konuşmacı olduğunuz, sunumunuzu ya da konuşmanızı hedef kitlenize nasıl anlattığınız ise eskisine göre daha da önemli bir hal aldı.
Dijitalleşmenin etkileri yalnızca sosyal medya ile sınırlı kalmadı, iş hayatını da doğrudan etkiledi. Çalışma ortamı ofisten eve taşındı, toplantılar, iş ve diğer önemli görüşmeler online üzerinden yapıldı ve söz konusu süreç halihazırda pek çok şirkette halen devam etmekte. Bu durum, her hafta onlarca görüşme, toplantı, sunum ve konuşma yapmak zorunda kaldığınız iş hayatında birebir göz kontağı kurmadığınız hedef kitlenizle iletişiminizi daha daha da güçleştirmekte. Ancak hedef kitlenizin konuşma veya sunumunuza olan ilgisini canlı tutmanın da yolları yok değil. Peki ama nasıl mı? Elbette sunumlarınızda ve konuşmalarınızda hikaye tekniğini kullanarak. Gelin o halde bir sunumu ilgi çekici kılmaya yardımcı olan o hikaye tekniklerine yakından bakalım.
Monomit (Kahramanın Yolculuğu)
Amerikalı MİTOLOJİST ve yazar Joseph Campbell’ın tanımladığı, monomit için bir senaryo döngüsü tanımını yapmak hiç de yanlış olmaz. Zira tıpkı bir senaryoda olduğu gibi bu teknikte de hikayenin ana kahramanın yolculuğu esas alınır. Bu teknik kendi rutininden bir şekilde çıkan kişinin hedefi doğrultusunda başarıya ulaşma yolunda karşılaştığı engeller ve bu engelleri aşması için bir rehber (mentor) tarafından yönlendirilmesine dayanır. Kahraman olarak nitelenen kişi aldığı yardımlarla yolcuğunu tamamlar ve olmak istediği kişiye dönüşerek hedefine ulaşır.
Kendi hikayenizi sunumlaştırırken veya bir hikaye olarak anlatırken sizi başarıya/ya da başarısızlığa ulaştıran tecrübeleri, aldığınız kararların sizde nasıl bir değişim yarattığını anlatabilir ve dinleyicilerin sizden ilham alarak kendi yolculuklarını tasarlamalarına önayak olabilir, böylece sunumunuzu can kulağıyla dinlemelerini sağlayabilirsiniz. Unutmayın, gerçek yaşamdan örnekler her daim ilgi çekicidir.
Dağ Yapısı
Burada da monomitte olduğu gibi hikayenin bir yapısı ve kendi içerisinde bir döngüsü vardır. Hikayede gerilim ve dramanın birbirini kovaladığı durumlar ön plana çıksa da, olayın başlaması için ilk sahnenin kurgulanması gerekir. Bir dizi/ film senaryosunda her bölüm ana karakterin karşısına birbirinden farklı engeller çıkıyor ve o bu zorlukların üstesinden nasıl geliniyorsa, bu teknikle bir konuşma veya sunum hazırlanmak istendiğinde olay örgüsünde önce sahne, sonra çatışma ve finalde de “tüm zorluklara rağmen” hedefinize ulaştığınızı vurgulayabilirsiniz.
Freytag Piramidi
Adını Alman yazar ve eleştirmen Gustav Freytag’dan alan hikaye anlatım biçimidir. Buradaki hikaye anlatım biçiminde diğer yöntemlere ek olarak bir özellik vardır ve Freytag için önemli bir unsurdur: Çatışma. Bu çatışma hali kişinin kendi içinde veya hedefi doğrultusunda etrafıyla yaşadığı zorlu manevi ve maddi durumlarla ilişkilendirilebilir. Bir hikaye anlatımında giriş, gelişme ve sonuç kısmı nasıl ki bulunuyorsa, yaşanılan bir çatışma da mutlaka olmalıdır. Örneğin; İngiltere’nin en zengin insanları arasında yer alan Richard Branson, bir çeşit öğrenme güçlüğü olan disleksi hastalığı nedeniyle okulunu bırakmak zorunda kalsa da imza attığı sıra dışı girişimlerle İngiltere’nin en zengin insanları arasında yer almayı başarmıştır.
Çatışma üzerine kurulan bir hikayenin olay örgüsünde hedeflenilen amaca doğru yol alınırken karşılaşılan durumlar dinleyicilerin dikkatini canlı tutmak için uygulanan yöntemlerden biridir.
Masal Modeli
Adından da anlaşıldığı üzere tıpkı sonunda kıssadan hisseye ulaştıran, içinde tek ama kendine has mesajı olan bir anlatım biçimidir. Burada verilmek istenen mesaj, içinde bulunulan duruma göre değişkenlik gösterebilir. Bir masal örneği üzerinden gitmek gerekirse; Tilki leyleğin uzun gagasıyla her yemekte alay eder, ona hep düz tabakta yemek verir ve leylek hep aç kalır. Bir akşam leylek bu kez tilkiyi evine davet eder ve ona upuzun bir kavanozda yemek verir, bu kez aç kalan tilki olur. Bu hikayeden çıkarılacak tek bir ders vardır: Ne ekerseniz onu biçersiniz. Bu yöntemle bir konuşma veya sunum yapacağınız zaman sizin de mutlaka vermeniz gereken tek bir mesaj olmalıdır.
Anlatacağınız hikayelerde masal modeli yöntemi üzerinde ilerlerken verilecek mesajın tek ve anlamına uygun olmasına dikkat edilmesi gerekir.
Hikayenin Ortası
Dizilerde ya da filmlerde seyircinin ilgisini daha ilk andan itibaren yakalamak isteyen senaristler oldukça merak uyandıran bir sahne ile filme başlarlar. Örneğin arka fondan gelen bağırışlar eşliğinde ellerindeki kana bakan bir adam. Bu sahne kimin ilgisini çekmez ki? İşte tıpkı siz de bu örnekte olduğu gibi ortasından ufak bir ipucu vererek hikayeye dair dinleyicilerde bir merak duygusunun oluşmasını sağlayarak konuşma boyunca dikkatlerin üzerinizde olmasını başarabilirsiniz. Ortasından ufak bir ipucu verdiğiniz hikayenin başında neler olduğu ve sonuna kadar neler olacağı merak edileceğinden dikkatlerin konuşma boyunca üzerinizde olmasını sağlar.
Hikaye anlatımına konunun tam ortasından başlarken dikkat etmeniz gereken nokta ise söyleyeceğiniz cümlenin hikayenin öncesine ve sonrasına dair en ufak bir ipucu vermemesi olmalıdır. Bu detay atlandığında konuşmanın gidişatı anlaşılacağından dinleyicilerden beklediğiniz ilgiyi bulmanız ancak hayal olur.
Birleşen Fikirler
Birbirinden farklı düşünceleri bulunan grup veya bireylerin bir ürün veya fikir oluşturmak için bir araya geliş hikayelerinin anlatıldığı bir yöntemdir. Bir fikrin nasıl ortaya çıktığını ya da bir fikir üzerinden tek bir hedefe nasıl ulaşıldığını, bunun sonucunda ortaya nasıl bir ürün çıktığını anlatmak, göstermek veya kendi hikayenizi örneklerle süslemek amacıyla kullanabilirsiniz. Ortaklıklar üzerinden bir konuşma veya sunuma hazırlanırken bu teknik size son derece yardımcı olacaktır.
Yanlış Başlangıç
Konuşma yapacağınız zaman mutlaka büyük bir başarı hikayesiyle başlamak zorunda değilsiniz. Hikayeyi ortadan anlatarak başlamadan, iyi giden bir hikayeyi tam tersi yöne doğru çevirmeden veya sonundan bir örnek verip başa dönmeden de anlatabilirsiniz.
Bu hikaye anlatma tekniğinde başarısız olunan bir deneyimden bahsedilerek edindiğiniz tecrübeleri; bu tecrübelerin farklı çözüm yolları üretme yolunda size nasıl katkılar sağladığını anlatmak üzerine temellendirilmiştir. Bu yöntemle başarı odaklı girişler yerine tam tersi bir şekilde başlangıç yaparak konuşmanıza dikkatleri çekebilir ve merak uyandırabilirsiniz. Örneğin; size nasıl 500 bin doları kolayca kaybedebilirsiniz anlatayım mı? diye başlarsanız zaten ilk dakikadan itibaren dikkatleri konuşmanıza toplamış olursunuz.
Taç Yaprağı
Adından da anlaşılacağı üzere Taç Yaprağı yönteminin yapısı bir çiçeğe benzer. Bu yöntemde anlatılacak konu en orta noktada yer alır. Ana konuya ulaşmadan önce her anlatılan konu bir sonrakine ipucu verecek şekilde bağlanır. Adeta bir taç yaprak oluşacak şekilde hikayeler tamamlandıktan sonra konunun ana noktasına vurgu yapılır.
Bu hikaye yöntemiyle anlatılan durumların birbirini adeta bir domino etkisiyle nasıl takip ettiğini ve bağlantılı olduğunu dolaylı yoldan göstererek en son vereceğiniz mesajın önemini daha fazla vurgulayabilirsiniz.