Gelişmekte olan ülkeler yeterli yenilenebilir enerji yatırımını çekemiyor

UNCTAD'ın yayınladığı 2023 Dünya Yatırım Raporu, gelişmekte olan ülkelerin yıllık yaklaşık 1,7 trilyon dolarlık yenilenebilir enerji yatırımlarına ihtiyaç duyduğunu, ancak 2022'de yalnızca 544 milyar dolar yatırım çekebildiğini gösteriyor. UNCTAD, 2030 yılına kadar iklim hedeflerine ulaşılabilmesi için ülkeleri sürdürülebilir enerji sistemlerine daha fazla yatırım yapmaya çağırıyor.
 
 
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından yayınlanan 2023 Dünya Yatırım Raporu, 2015 yılında Paris Anlaşmasının kabul edilmesinden bu yana neredeyse üç katına çıkan yenilenebilir enerjiye yönelik uluslararası yatırımlardaki büyümenin büyük bir kısmının gelişmiş ülkelerde yoğunlaştığını gösteriyor.
 
Rapora göre, gelişmekte olan ülkeler yılda yaklaşık 1,7 trilyon dolarlık yenilenebilir enerji yatırımına ihtiyaç duyarken, 2022 yılında temiz enerjiye sadece 544 milyar dolar değerinde doğrudan yabancı yatırım çekebildi.
 
Gelişmekte olan ülkelerde enerji dönüşümüne yönelik toplam finansman ihtiyacının çok daha büyük olduğuna işaret edilen raporda, bu ihtiyacın elektrik şebekeleri, iletim hatları, depolama ve enerji verimliliğine yönelik yatırımları içerdiği belirtildi. Raporda gelişmekte olan ülkelerin sürdürülebilir enerji sistemleri inşa etmek üzere yatırım çekmelerini sağlamak için finansman mekanizmalarından yatırım politikalarına kadar öncelikli eylemleri ortaya koyan bir sözleşme önerildi.
 
UNCTAD Genel Sekreteri Rebeca Grynspan da, gelişmekte olan ülkelerde sürdürülebilir enerji sistemlerine yapılan yatırımlarda önemli bir artış sağlanmasının, dünyanın 2030 yılına kadar iklim hedeflerine ulaşabilmesi için hayati önem taşıdığına dikkat çekti.
 
Yenilenebilir enerji yatırımlarındaki büyüme yavaşlıyor
 
Rapor, uluslararası proje finansmanı anlaşmalarının azalmasıyla birlikte yenilenebilir enerji yatırımlarındaki büyümenin 2022 yılında yavaşladığını gösteriyor. Yenilenebilir enerjiye yapılan toplam uluslararası yatırım 2015'ten bu yana neredeyse üç katına çıkmış olsa da, gelişmekte olan ülkelerde büyüme oranı GSYH büyümesini çok az aşabildi.
 
Rapora göre Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH'ler) kapsamında tüm sektörlerde 2015 yılında 2,5 trilyon dolar olan yatırım açığı yıllık 4 trilyon doların üzerine çıktı. En büyük boşluklar ise enerji, su ve ulaştırma altyapısında. Raporda bu artışın hem yetersiz yatırımların hem de ilave ihtiyaçların bir sonucu olduğuna işaret edildi. Gelişmekte olan ülkelerde artan SKH yatırım açığı, küresel sermaye piyasalarındaki olumlu sürdürülebilirlik eğilimleriyle ciddi bir tezat oluşturuyor. Burada sürdürülebilir finans piyasasının değerinin 2022 yılında 5,8 trilyon dolara ulaştığını da not edelim.
 
Üst üste gelen krizler nedeniyle küresel yatırım akışları düşüyor
 
Rapora göre, küresel doğrudan yabancı yatırım (FDI) 2020'de COVID-19'un neden olduğu sert düşüşün ardından 2021'de güçlü bir toparlanmanın ardından 2022'de %12 azalarak 1,3 trilyon dolara geriledi.
 
FDI akışlarındaki düşüş büyük ölçüde, FDI'nin %37 azalarak 378 milyar $'a düştüğü gelişmiş ekonomilerdeki çok uluslu şirketlerin finansal işlemlerinden kaynaklanırken, Ukrayna'daki savaş, yüksek gıda ve enerji fiyatları ve borç baskıları gibi üst üste gelen krizler de etkili oldu.
 
UNCTAD'a göre uluslararası ticaret ve sınır ötesi yatırımlar için küresel ortam, yüksek jeopolitik gerilimler ve finans sektöründeki çalkantılar nedeniyle  2023 yılında da zorlu olmaya devam ediyor. UNCTAD, küresel doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki aşağı yönlü baskının 2023 yılında da devam etmesini bekliyor.